Kontrol hayatın merkezinde yer edinen ve sürekli cari olan bir kavramdır. Gerek özel gerekse de kamu kurumları tarafında ilgilenilen iç kontrol sisteminin de hayatın içerisinde bulunan organizasyonlar için gereklilik olduğu ifade edilebilir. Mevcut bir özel kurum veya kamu kuruluşunda da otomatik bir şekilde işleyen kontrol mekanizması vardır. Operasyon süreçlerinin ilerleyebilmesi için hem özel hem de kamu kurumlarında bir kontrol mekanizmasının bulunması gereklidir. Bu gereklilik ise, iç kontrol kavramı ve 5018 sayılı kanun ile daha kurumsal bir organizasyona dönüşüyor.

İç kontrol mekanizmasındaki hedef nedir?

Özellikle kamu kurumları tarafından oluşturulması zorunlu hale getirilen iç kontrol sistemi ile daha şeffaf ve hesap verebilir kurumsal bir örgütlenme hedeflenir. Bu hem global arenada rekabetçi olmak hem de iç kamuoyuna karşı daha şeffaf bir yönetim tarzı oluşturmak adına önem ifade eder. Her ne kadar kamu kurumları için 2007’den beri zorunluluğu söz konusu olan bir mekanizmadan söz edilse de, gelinen noktada halen belli kamu kurumları tarafından iç kontrol mekanizmasının kurulumu başarılı olmadı. Bunun nedeni iç kontrol kavramı ve mekanizmasının nasılının ve nedeninin tam anlaşılamamış olmasıdır.

Bu bakımdan iç kontrol mekanizmasının hedeflerinin iyi anlaşılması gerekir. iç kontrol mekanizması ile raporlama faaliyetlerinin önemi artar ve bu raporların global standartlara sahip olmasına önem verilir. Özel veya kamu kurumundaki operasyon süreçlerinin etkinliğinin denetlenmesi ve sorunların söz konusu olması halinde iyileştirme reçetelerinin yazılması sağlanır. Bu da, işleyen bir kurumun daha verimli şekilde işleyişini mümkün hale getirir. Yine kamu ve özel kurumun kendi faaliyet trafiğinin ne derece benimsendiği ve uygulandığına yönelik tespitlerin yapılması iç kontrol mekanizması ile hedeflenilenler arasında bulunur.

İç kontrol sistemi nasıl kurulur?

Kalite yönetimi ile karıştırılan iç kontrol mekanizması kalite yönetim standartları ile tamamen ayrışmaz. Ancak tamamen de benzemez. Kalite yönetim sistemi şirket operasyonlarına etki eden yöndür. Bu yönün ne kadar verimli veya uygulama aşamasında sağlıklı ilerlediğini inceleyen ise, iç kontrol sistemidir. Bu sistemin kurulabilmesi için iç kontrol mekanizmasına yönelik eğitimlerin alınması, kurumsal yapı ve kültürün iç kontrolü de içine alacak şekilde yapılandırılması gerekir.